ΙΣΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΔΥΟ ΦΥΛΩΝ-ΚΑΙΡΟΣ ΓΙΑ ΑΛΛΑΓΗ

Στον τομέα της ανέλιξης των γυναικών και της επαγγελματικής και κοινωνικής τους ολοκλήρωσης έχουν γίνει πολλά τις τελευταίες δεκαετίες. Είδαμε γυναίκες σε αρκετές χώρες να παίρνουν τα ινία στην πολιτική ως Πρωθυπουργοί ή ως Πρόεδροι κρατών και να συναγωνίζονται τους άνδρες ηγέτες ισάξια και αποτελεσματικά. Σήμερα κυβερνούν έξι γυναίκες σε θέσεις Πρωθυπουργών και οκτώ σε θέσεις Προέδρων. Υπάρχουν επίσης σήμερα 27 γυναίκες Υπουργοί Εξωτερικών. Στον δε τομέα της επιστήμης έχουμε δει γυναίκες να βραβεύονται για τα επιστημονικά τους επιτεύγματα με το Νομπέλ Χημείας, Φυσιολογίας και Ιατρικής, τομείς στους οποίους κυριαρχούν ακόμα, ως επί το πλείστον, οι άντρες.

Στην Κύπρο έχουν γίνει πραγματικά άλματα από την ανεξαρτησία μέχρι σήμερα. Η Κύπρια γυναίκα έχει συμβάλει τα μέγιστα στην κοινωνική και οικονομική πρόοδο της χώρας μας και έχει στηρίξει με την εργατικότητα και αποτελεσματικότητα της την προσπάθεια του Κυπριακού κράτους και του λαού να επιβιώσει και να αντιμετωπίσει το βαρύ κοινωνικοοικονομικό πλήγμα που υπέστη με την τουρκική εισβολή του 1974. Η Κύπρια του σήμερα μπορεί να είναι περήφανη γιατί παρόλη την προσφυγιά και την οικονομική κρίση που μάστιζε τον τόπο, κατόρθωσε μαζί με τους άνδρες πολίτες της Δημοκρατίας να ανοικοδομήσουν την πατρίδα μας και να ανελιχθούν μέσα από αυτή την τιτάνια προσπάθεια. Όμως, παρόλα αυτά, η ανισότητα μεταξύ των δύο φύλων παραμένει και μας καθηλώνει στα πιο χαμηλά επίπεδα της ΕΕ.

Σε έκθεση της για την ισότητα μεταξύ ανδρών και γυναικών της ΕΕ για το έτος 2008, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσιάζει σημαντικά στοιχεία που καλύπτουν τόσο το μέσο όρο της ΕΕ όσο και κάθε χώρα μέλος ξεχωριστά. Πιστεύω θα ήταν χρήσιμο να δούμε πού και πώς κατατάσσεται η Κύπρος, σε ποιούς τομείς υστερεί και σε ποιούς τυχόν υπερτερεί του μέσου όρου της ΕΕ αλλά και σε σύγκριση με τους άλλους εταίρους της.

Όσο αφορά την συμμετοχή των γυναικών στην απασχόληση, η Κύπρος έχει συγκριτικά με τους εταίρους της ένα μεγάλο ποσοστό συμμετοχής γυναικών ηλικίας 15-64 ετών στην εργασία. Συγκεκριμένα, ενώ ο μέσος όρος της ΕΕ βρίσκεται στο 57.2 % και των ανδρών στο 71.6%, στην Κύπρο τα αντίστοιχα ποσοστά είναι 60.3% και 79.4%. Υπάρχουν βέβαια και χώρες μέλη όπως η Δανία και η Σουηδία όπου τα ποσοστά της συμμετοχής των γυναικών ξεπερνούν το 70%. Παρόλη τη θετική για την Κύπρο εικόνα, από τα ίδια στοιχεία προκύπτει ότι το χάσμα μεταξύ των φύλων είναι μεγαλύτερο στην Κύπρο από ότι στο μέσο όρο της ΕΕ.

Θετικό επίσης αποτελεί το γεγονός ότι η Κύπρος έχει ένα από τα χαμηλότερα ποσοστά ανεργίας μεταξύ των γυναικών άνω των 15 ετών, με ποσοστό 5.4 % ανεργίας, συγκρινόμενο με το 9.0 % που αποτελεί τον μέσο όρο της ΕΕ και το 14.9 % στην Πολωνία που έχει το ψηλότερο ποσοστό ανάμεσα στις χώρες μέλη της ΕΕ. Όσο αφορά το χάσμα μεταξύ των ποσοστών ανεργίας των δύο φύλων η Κύπρος βρίσκεται στα επίπεδα του μέσου όρου της ΕΕ.

Ένας άλλος ενδιαφέρον δείκτης της ανισότητας είναι και το χάσμα που υπάρχει μεταξύ του μέσου ακαθάριστου εισοδήματος ανδρών και γυναικών ως ποσοστό του μέσου ακαθάριστου εισοδήματος των ανδρών. Ενώ ο μέσος όρος της ΕΕ είναι 15%, η Κύπρος έχει το δεύτερο ψηλότερο ποσοστό με 24 %. Επίσης οι γυναίκες εργαζόμενες της Κύπρου συμμετέχουν λιγότερο σε εκπαιδευτικά και επιμορφωτικά σεμινάρια σε σύγκριση με το μέσο όρο στην ΕΕ.

Εκεί όμως που η Κύπρος κατέχει μια από τις καλύτερες θέσεις στην ΕΕ είναι στο ποσοστό των γυναικών ηλικίας 20-24 ετών που έχουν ολοκληρώσει Λυκειακές σπουδές. Ενώ ο μέσος όρος της ΕΕ είναι 80.7 %, στην Κύπρο το ποσοστό φθάνει το 90.7. Τα ψηλά ποσοστά εκπαίδευσης αποτελούν ένα θετικό στοιχείο, όμως δεν μεταφράζονται, όπως θα έπρεπε, σε μια αποτελεσματική συμμετοχή των γυναικών στην οινωνικοοικονομική ανέλιξη. Αυτό το βλέπουμε καθαρά στα επίπεδα συμμετοχής γυναικών σε διευθυντικές θέσεις που παραμένουν σε απαράδεκτα χαμηλά επίπεδα. Για παράδειγμα ο μέσος όρος στην ΕΕ γυναικών σε διευθυντικές θέσεις είναι 32.6% ενώ των ανδρών 67.4%. Στην Κύπρο τα αντίστοιχα ποσοστά είναι16.1% και 83.9%. Στη Γαλλία, Πορτογαλία, Η.Β. και Εσθονία το ποσοστό ξεπερνά το 30% και στην Λετονία φθάνει το 40.7%.

Θα ήθελα όμως να αναφερθώ και σε μια άλλη σημαντική έκθεση που εξέδωσε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή όσο αφορά την κατάσταση που επικρατεί στις χώρες μέλη της ΕΕ σχετικά με τη συμμετοχή γυναικών και ανδρών σε θέσεις λήψεως αποφάσεων. Είναι πραγματικά λυπηρό ότι η Κύπρος περιλαμβάνεται σε μια μικρή ομάδα κρατών μελών με τα χαμηλότερα ποσοστά στη συμμετοχή γυναικών σε θέσεις λήψεως αποφάσεων, τόσο στον πολιτικό όσο και στον οικονομικό τομέα.

Στον τομέα της πολιτικής και λαμβάνοντας υπόψη τον μέσο όρο της ΕΕ, η συμμετοχή των γυναικών στα εθνικά κοινοβούλια βελτιώθηκε δραστικά την τελευταία δεκαετία, όμως βρίσκεται ακόμα σε πολύ χαμηλότερα επίπεδα του γενικώς αποδεκτού στόχου του 30 % συμμετοχής. Συγκεκριμένα, το εν λόγω ποσοστό έχει αυξηθεί από 16.3% το 1997 σε 23.6% το 2007, ενώ η κατάσταση όσο αφορά το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχει βελτιωθεί ακόμη πιο εντυπωσιακά, με ποσοστό γυναικών 31.2% , σε σύγκριση με 17% το 1984. Η Κύπρος, βέβαια, δεν έχει καμία γυναίκα Ευρωβουλευτή, ενώ με ποσοστό 16% συμμετοχής γυναικών στη Βουλή των Αντιπροσώπων, βρίσκεται στην κατηγορία των εννέα χωρών μελών με τα χαμηλότερα ποσοστά. Αντίθετα, χώρες όπως η Σουηδία και η Φινλανδία έχουν επιτύχει ποσοστά συμμετοχής 47% και 42% αντίστοιχα, ενώ άλλες έξι χώρες μέλη έχουν ξεπεράσει το 30%. Θα πρέπει να παραδειγματιστούμε από τα επιτεύγματα αυτών των χωρών και να μελετήσουμε τους τρόπους με τους οποίους πέτυχαν αυτά τα καταπληκτικά ποσοστά συμμετοχής σε σύντομο χρονικό διάστημα και να δράσουμε ανάλογα.

Σήμερα η γυναίκα της Κύπρου και τα προσόντα διαθέτει και την αξία για να ανέλθει σε ψηλά αξιώματα, θα πρέπει όμως ο καθαρά ανδροκρατούμενος πολιτικός κόσμος της Κύπρου να προβεί στις αναγκαίες υπερβάσεις και με θετικές ενέργειες και πολιτικές να προωθήσει την εκλογή γυναικών στη Βουλή των Αντιπροσώπων αλλά και στην ιεραρχία των κομμάτων και το Ευρωκοινοβούλιο. Χώρες όπως το Βέλγιο, η Ισπανία, η Γερμανία, η Αυστρία, η Ολλανδία και όλες οι Σκανδιναβικές χώρες έχουν εισαγάγει, είτε με ειδική νομοθεσία είτε με απόφαση των πολιτικών κομμάτων, μεθόδους ποσοστώσεων στις βουλευτικές εκλογές και, ως αποτέλεσμα αυτής της θετικής ενέργειας, τα ποσοστά των γυναικών σε βουλευτικά αξιώματα έχει ξεπεράσει κατά πολύ το 30%, στην δε περίπτωση της Σουηδίας έχει σχεδόν αγγίξει την πλήρη ισότητα. Αξίζει επίσης να αναφερθεί ότι η Κύπρος δεν είχε ποτέ γυναίκα Πρόεδρο της Βουλής.

Όσον αφορά τη συμμετοχή γυναικών σε Υπουργικές θέσεις και πάλι η Κύπρος παρουσιάζει ένα από τα χαμηλότερα ποσοστά απέχοντας κατά πολύ του μέσου όρου της ΕΕ. Ενώ από τις αρχές της 10ετίας του 1990 μέχρι σήμερα παρατηρούμε σε αρκετές χώρες μέλη μια τεράστια πρόοδο όσο αφορά τη συμμετοχή των γυναικών στις εθνικές κυβερνήσεις, στην Κύπρο τα ποσοστά παραμένουν απαράδεκτα χαμηλά, σήμερα μάλιστα το ποσοστό έχει μειωθεί από 18% σε 9% με το διορισμό μόνο μιας γυναίκας Υπουργού στην παρούσα κυβέρνηση.

Χώρες όπως η Φινλανδία, η Νορβηγία, η Σουηδία και η Ισπανία έχουν φθάσει αλλά και σε μερικές περιπτώσεις ξεπεράσει το 50% συμμετοχής γυναικών στις εθνικές κυβερνήσεις. Ο διορισμός γυναικών Υπουργών δίνει κατά την άποψη μου το στίγμα της προοδευτικότητας, της αποφασιστικότητας και της τόλμης ενός ηγέτη να αλλάξει απαρχαιωμένες νοοτροπίες που μαστίζουν την κοινωνία και που εμποδίζουν την γυναίκα να ανελιχθεί και να αξιοποιηθεί κατάλληλα. Ελπίζω αυτό να γίνει απόλυτα κατανοητό και στην Κύπρο και να δούμε δραστικές αλλαγές στο πολιτικοκοινωνικό σκηνικό με τη συμμετοχή περισσότερων γυναικών στην πολιτική ζωή. Αποτελεί κατά την άποψη μου ντροπή για μια χώρα μέλος της ΕΕ να συντηρεί και να διαιωνίζει αυτό το μοίρασμα αξιωμάτων μεταξύ του club των ανδρών. Όπως έγραψε πρόσφατα σε άρθρο της η Μάργκοτ Βάλστρομ, αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, “ είναι καιρός να σπάσουμε το ανδρικό μονοπώλιο στην πολιτική”. Είναι επιτέλους καιρός για αλλαγή.

Η ανισότητα μεταξύ των δύο φύλων κυριαρχεί σε παγκόσμιο επίπεδο. Όμως στην Κύπρο βρισκόμαστε πολύ πιο πίσω από άλλους εταίρους μας στην ΕΕ, ιδιαίτερα όσο αφορά τη συμμετοχή των γυναικών στη διαδικασία λήψεως αποφάσεων, πράγμα που παρεμποδίζει την αποτελεσματική συμμετοχή και αξιοποίηση τους σε όλο το φάσμα της πολιτικο-κοινωνικο-οικονομικής ανάπτυξης της χώρας μας. Οι γυναίκες της Κύπρου αποτελούν μέρος του αγώνα για ειρήνη και πρόοδο, θα πρέπει όμως να αποτελούν και αποφασιστικούς παράγοντες στη διαδικασία λήψης αποφάσεων για το πώς θα πετύχουμε αυτούς τους στόχους.

Έχουμε ήδη διανύσει ένα μακρύ δρόμο και ασφαλώς έχουμε πετύχει πολλά. Είναι όμως ώρα να αναλάβουμε δραστικές πρωτοβουλίες αν θέλουμε να δούμε την γυναίκα της Κύπρου να αξιοποιείται στο έπακρο προς όφελος της πλήρους ανάπτυξης της οικονομίας και της ευημερίας αυτού του τόπου. Η γενιά μας, άντρες και γυναίκες μαζί, θα πρέπει να ανταποκριθεί σε αυτή την πρόκληση. Όμως το μέτρο της επιτυχίας μας θα εξαρτηθεί από την βούληση όλων μας να εκπληρώσουμε αυτή την υπόσχεση για αλλαγή.

This is my first article in my blog. I will be expressing my views from time to time on a number of issues not only related to Cyprus but global issues as well. I have been dealing for over 30 years with the Cyprus question, initially as a diplomat and then as Minister of Foreign Affairs, that obviously my primary concern is the continuing division of Cyprus and the objective of its reunification. But, I also feel very strongly about other international issues, not necessarity of a political nature, that I will express my views on. I do not know how interesting or useful it will be for anyone to read my views, but I feel compelled to do it. I have a vast experience of international affairs and I think that sharing my perspective with other by posting my thoughts on this blog might be of some use if our aim is to have a better, more just and humane world. You will hear from me very soon.