ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ ΤΗΣ ΕΡΑΤΩΣ ΚΟΖΑΚΟΥ ΜΑΡΚΟΥΛΛΗ, ΤΕΩΣ ΥΠΟΥΡΓΟΥ ΕΞΩΤΕΡΙΚΩΝ, ΣΤΗ ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΠΟΥ ΔΙΟΡΓΑΝΩΣΕ Ο ΟΠΕΚ ΚΑΙ ΤΟ ΙΚΜΕ ΜΕ ΘΕΜΑ: “ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΕΓΓΥΗΣΕΙΣ ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΠΙΛΥΣΗΣ ΤΟΥ ΚΥΠΡΙΑΚΟΥ”, ΔΕΥΤΕΡΑ 13 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2009
Θα ήθελα προτού αρχίσουμε την αποψινή μας συζήτηση να αναφερθώ σε ένα θέμα για το οποίο αισθάνομαι πολύ έντονα, αυτό δηλαδή της προετοιμασίας του λαού, ΕΚ και ΤΚ, για την λύση που επιδιώκουμε. Τολμώ να πω ότι όλα αυτά τα χρόνια δεν έγινε τίποτα προς αυτή την κατεύθυνση, με αποτέλεσμα η δυσπιστία να παραμένει και μάλιστα να γίνεται με το χρόνο βαθύτερη. Τα αναφέρω αυτά γιατί έχουν σχέση και με το θέμα της συζήτησης μας απόψε. Το θέμα ιδιαίτερα της ασφάλειας και πως αισθάνεται η μια κοινότητα έναντι της άλλης, τι φόβους και τι ανησυχίες έχει. Αν όλα αυτά δεν συζητηθούν και σε επίπεδο κοινωνίας των πολιτών, πολιτικών, ακαδημαϊκών, επιχειρηματιών κ.λπ., πολύ φοβάμαι ότι οι φόβοι και οι ανησυχίες που υπάρχουν, δικαιολογημένες ή μη, θα αποτελέσουν τεράστιο εμπόδιο στην επίτευξη συμφωνίας στο θέμα της ασφάλειας και των εγγυήσεων. Είναι γι’ αυτό που θα ήθελα να συγχαρώ τον Όμιλο Προβληματισμού για τον Εκσυγχρονισμό της Κοινωνίας και το Ίδρυμα Κοινωνικοπολιτικών Μελετών για την πρωτοβουλία τους να διεξαχθεί απόψε αυτή η συζήτηση. Όμως, πιστεύω ότι είναι καιρός στις συζητήσεις αυτού του είδους να συμμετέχουν και ΤΚ για να προσπαθήσουμε να κτίσουμε γέφυρες και να διασκεδάσουμε τους όποιους φόβους, καχυποψίες και ανησυχίες υπάρχουν στις δύο κοινότητες.
Στο θέμα της συζήτησης μας όμως τώρα. Με την Ασφάλεια εννοούμε τόσο την προστασία του ίδιου του κράτους από εξωτερικούς κινδύνους και απειλές, ιδιαίτερα αν αυτό ιδωθεί κάτω από τις συνθήκες πλήρους αποστρατικοποίησης του νησιού που είναι και ο στόχος μας, όσο και την ασφάλεια των πολιτών, δηλαδή την εξάλειψη των φόβων που υπάρχουν στις δύο κοινότητες για την ασφάλεια τους στα πλαίσια μιας λύσης. Η έννοια των εγγυήσεων είναι εξίσου ευρεία και αφορά τόσο την εγγύηση εφαρμογής της λύσης σε όλες τις παραμέτρους της, όσο και την εγγύηση της ανεξαρτησίας, εδαφικής ακεραιότητας και κυριαρχίας της Ομόσπονδης Κύπρου.
Ας δούμε όμως πιο αναλυτικά τί θα πρέπει να καλύπτουν οι πιο πάνω θεματικές ενότητες:
1.Το πρώτο θέμα που θα εξετάσουμε είναι με ποιό τρόπο διασφαλίζεται η εφαρμογή της λύσης;
Τί είδους δηλαδή εγγυήσεις θα συμφωνηθούν οι οποίες θα έχουν ως στόχο την παρακολούθηση της εφαρμογής και την διασφάλιση ότι οι πρόνοιες της λύσης και τα χρονοδιαγράμματα εφαρμογής των διαφόρων πτυχών της λύσης θα υλοποιηθούν. Και εδώ θα πρέπει να λεχθεί ότι στόχος μας θα πρέπει να είναι η σύντμηση των χρονοδιαγραμμάτων στο ελάχιστο, ούτως ώστε όλες οι πτυχές της λύσης να εφαρμοστούν το αργότερο μέσα σε διάστημα που να μην ξεπερνά τα πέντε χρόνια. Είναι γνωστό ότι ένα από τα προβλήματα του Σχεδίου Ανάν, που οδήγησε τελικά στην συντριπτική απόρριψη του από την μεγάλη πλειοψηφία των Ελληνοκυπρίων, ήταν το γεγονός ότι όχι μόνο διατηρείτο η εσαεί παρουσία και επιρροή της Τουρκίας στα του νέου ομοσπονδιακού κράτους, αλλά και επιπρόσθετα δεν υπήρχε καμία διασφάλιση εφαρμογής της λύσης σε όλους τους καίριας σημασίας τομείς που προέβλεπαν τα πολύ μακρά (μέχρι και 19 χρόνια) χρονοδιαγράμματα υλοποίησης, π.χ. της αποχώρησης των τουρκικών στρατευμάτων, των εδαφικών αναπροσαρμογών, της επιστροφής των εκτοπισμένων, της αποκατάστασης περιουσιών, της αποστρατικοποίησης κ.λπ. Δεν υπήρχε δε πουθενά απάντηση στο ερώτημα τί θα συνέβαινε σε περίπτωση που η προβλεπόμενη στο σχέδιο διευθέτηση κατέρρεε, είτε λόγω μη συνεργασίας ενός των μερών, είτε λόγω εγγενών προβλημάτων λειτουργικότητας της λύσης. Δεν υπήρχε πουθενά ασφαλιστική δικλείδα ότι το κράτος που θα εγκαθιδρυόταν δεν θα παρέλυε και ότι δεν θα καταλήγαμε με τον ένα ή άλλο τρόπο σε μια παγίωση της διχοτόμησης.
Σε αντίθεση, στις πλείστες ειρηνευτικές συμφωνίες που αφορούν άλλα διεθνή προβλήματα υπάρχουν συγκεκριμένες εγγυήσεις κυρίως εκ μέρους του Συμβουλίου Ασφαλείας των Η.Ε., δρώντας κάτω από το Κεφάλαιο VII του Χάρτη, ότι οι πρόνοιες των συγκεκριμένων συμφωνιών θα εφαρμοστούν, π.χ. όπως έγινε στις περιπτώσεις της Βοσνίας Ερζεγοβίνης μετά την επίτευξη των συμφωνιών του Ντέϋτον, στην περίπτωση της ανεξαρτησίας του Ανατολικού Τιμόρ, την συμφωνία για τη διευθέτηση των προβλημάτων στο Σουδάν, στην Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, στην Αϊτή κ.α.
Είναι γι’ αυτό που κρίνουμε απαραίτητο το θέμα αυτό να τύχει ικανοποιητικής και αποτελεσματικής διευθέτησης. Είμαστε της άποψης ότι στα πλαίσια της εγκαθίδρυσης ισχυρής ειρηνευτικής δύναμης των Η.Ε. στο νησί, μεταξύ των όρων εντολής της θα πρέπει να είναι και η παρακολούθηση και εγγύηση της εφαρμογής όλων των προνοιών της λύσης και η συμμόρφωση των μερών προς τις δεσμεύσεις που θα έχουν αναλάβει. Η εντολή αυτή του Συμβουλίου Ασφαλείας θα πρέπει να τεθεί κάτω από το Κεφάλαιο VII του Χάρτη ούτως ώστε σε περίπτωση μη συμμόρφωσης το Συμβούλιο Ασφαλείας να είναι εξουσιοδοτημένο να αναλάβει δράση, σύμφωνα με τις πρόνοιες του Χάρτη, για να εξαναγκασθεί το μέρος που δεν συνεργάζεται σε συμμόρφωση.
Θα πρέπει κατά την άποψη μου να αρχίσουν από τώρα οι διαβουλεύσεις με τα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας για να καλλιεργηθεί έγκαιρα η θέση ότι είναι αναγκαίο να υιοθετηθεί ψήφισμα κάτω από το Κεφάλαιο VII του Χάρτη που να εγγυάται την εφαρμογή της λύσης. Το γεγονός ότι η Τουρκία θα παραμείνει μη μόνιμο μέλος του Σ.Α. μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου του 2010 δεν είναι σίγουρα βοηθητικό, γιατί προφανώς ως μέλος θα έχει την πλήρη ευχέρεια να προωθήσει τις θέσεις της μεταξύ των μελών του ΣΑ, όμως αυτό θα πρέπει να ενισχύσει την αποφασιστικότητα μας για υπερδιπλασιασμό των προσπαθειών μας ούτως ώστε να πείσουμε το Σ,Α. ως προς τις θέσεις και τα επιχειρήματα μας.
2. Στη συνέχεια θα εξετάσουμε το θέμα της διατήρησης ή μη των Συνθηκών Εγγυήσεως και Συμμαχίας του 1960 και των λεγόμενων επεμβατικών δικαιωμάτων των εγγυητριών δυνάμεων. Αυτό συνδέεται και με το ευρύτερο θέμα της εγγύησης της ανεξαρτησίας, εδαφικής ακεραιότητας και κυριαρχίας της αποστρατικοποιημένης Κύπρου καθώς και της ασφάλειας και της άμυνας της.
Οι Συνθήκες Εγγυήσεως και Συμμαχίας του 1960 αποτελούν ένα σκοτεινό κατάλοιπο μιας αποικιοκρατικής προσέγγισης πραγμάτων που δεν χωρεί στην σημερινή εποχή του 21ου αιώνα, ιδιαίτερα με την Κύπρο να είναι μέλος της ΕΕ. Έχοντας εγγενή προβλήματα, ιδιαίτερα όσο αφορά την δυνατότητα επεμβάσεων των τριών εγγυητριών δυνάμεων και της στρατιωτικής τους παρουσίας στο νησί, οι Συνθήκες απέτυχαν παταγωδώς να διασφαλίσουν την ανεξαρτησία, εδαφική ακεραιότητα και την κυριαρχία της Κυπριακής Δημοκρατίας. Τουναντίον συνέβαλαν στον de facto διαμελισμό της Κύπρου και τη διαίρεση του λαού της και στην προώθηση και στήριξη αποσχιστικών ενεργειών που δυναμιτίζουν την ενότητα του κράτους. Η Ελληνική Χούντα με τις διαχρονικές παρεμβάσεις της αλλά κυρίως με το πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου 1974, παραβίασε τις δεσμεύσεις που είχε αναλάβει η Ελλάδα ως εγγυήτρια δύναμη και προσπάθησε να ανατρέψει παράνομα την δημοκρατικά εκλεγμένη κυβέρνηση της Κυπριακής Δημοκρατίας. Η Τουρκία, η άλλη εγγυήτρια δύναμη, που για χρόνια καραδοκούσε, άδραξε την ευκαιρία και διαστρεβλώνοντας τις διατάξεις της Συνθήκης Εγγυήσεως για μονομερή επέμβαση, ως εάν δηλαδή να προβλεπόταν στρατιωτική επέμβαση, κάτι που σαφώς απαγορεύεται από το Χάρτη των Η.Ε., υλοποίησε τα μακροχρόνια επεκτατικά σχέδια της για εισβολή και στρατιωτική κατοχή εδάφους της Κυπριακής Δημοκρατίας, παραβιάζοντας και αυτή τις δεσμεύσεις της και συνεχίζοντας μέχρι σήμερα να τις παραβιάζει με την κατοχή και την στήριξη των παράνομων αποσχιστικών ενεργειών των ΤΚ. Το Ηνωμένο Βασίλειο από την άλλη, η τρίτη των εγγυητριών δυνάμεων, έμεινε αδρανής συνεργώντας έτσι στην διάπραξη και συντήρηση του εγκλήματος μέχρι σήμερα. Είναι γι’ αυτό που οποιοδήποτε σύστημα εγγυήσεως υιοθετηθεί στα πλαίσια της λύσης, θα πρέπει απαραίτητα να μην περιλαμβάνει τις τρεις εγγυήτριες δυνάμεις του 1960.
Εδώ θα πρέπει να υπενθυμίσουμε ότι η Κυπριακή Δημοκρατία εντάχθηκε το 2004 στην ΕΕ με όλο της το έδαφος και οποιαδήποτε τυχόν μελλοντική απειλή εναντίον της ή παραβίαση της εδαφικής της ακεραιότητας θα θεωρηθεί ως απειλή και παραβίαση του εδάφους της ίδιας της ΕΕ. Είναι γνωστό ότι δεν υπάρχει μόνιμος Ευρωπαϊκός στρατός για αποτροπή και αντιμετώπιση τέτοιων απειλών, όμως υπάρχουν άλλοι μηχανισμοί της ΕΕ στα πλαίσια της κοινοτικής αλληλεγγύης που θα μπορούσαν να τεθούν σε εφαρμογή για την αποτροπή της οποιασδήποτε εξωτερικής απειλής ή επέμβασης.
Αξίζει να αναφερθεί ότι στις 25 Μαρτίου 2004 υιοθετήθηκε εκ μέρους των Αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων της ΕΕ διακήρυξη με την οποία εκφράζεται η αλληλεγγύη των κρατών μελών και η αρωγή τους με κάθε τρόπο, ακόμα και με στρατιωτικά μέσα, σε περίπτωση που κράτος μέλος δεχθεί τρομοκρατική επίθεση. Η Συνθήκη της Λισαβόνας προβλέπει μια πιο ενισχυμένη αναφορά στην κοινοτική αλληλεγγύη που περιλαμβάνει όχι μόνο περιπτώσεις τρομοκρατικών επιθέσεων αλλά και άλλων φυσικών ή ανθρωπογενών καταστροφών σε κράτος μέλος.
Εδώ θα πρέπει να πούμε δύο λόγια και για την άμυνα μιας αποστρατικοποιημένης Κύπρου. Άποψη μου είναι ότι θα πρέπει να επιμείνουμε στην πλήρη αποστρατικοποίηση. Όμως στα πλαίσια της αντιμετώπισης των νέων προκλήσεων και απειλών που καλείται κάθε κράτος να αντιμετωπίσει στο σύγχρονο περιβάλλον ασφάλειας, όπως η τρομοκρατία, η λαθρομετανάστευση, η παράνομη διακίνηση ναρκωτικών και όπλων, το οργανωμένο έγκλημα κ.α., θα πρέπει πιστεύω να διατηρηθεί στη επανενωμένη Κύπρο μια ισχυρή ομοσπονδιακή αστυνομία και ένοπλη ακτοφυλακή με ικανότητες επιτήρησης των ακτών καθώς και αποτελεσματικής έρευνας και διάσωσης σε συνεργασία και με άλλες γειτονικές χώρες αλλά και εταίρους μας της ΕΕ. Με αυτό τον τρόπο, παρόλο ότι η Κύπρος δεν θα διατηρεί στρατό, θα μπορούσε να συμμετέχει ως κράτος μέλος και στους όποιους αμυντικούς σχεδιασμούς της ΕΕ.
3. Ας έλθουμε τώρα στο θέμα της εγκαθίδρυσης στην επανενωμένη Κύπρο μιας ισχυρής Ειρηνευτικής Δύναμης.
Με την αποστρατικοποίηση και την αποχώρηση των ελληνικών και τουρκικών στρατευμάτων από το νησί, η οποία θα πρέπει να γίνει ταυτόχρονα και να ολοκληρωθεί σε σύντομο χρονικό διάστημα, καθίσταται αναγκαίο να εγκαθιδρυθεί στην Κύπρο αμέσως μετά την λύση μια ισχυρή και πολυάριθμη σε μέγεθος Ειρηνευτική Δύναμη. Η νέα Ειρηνευτική Δύναμη θα πρέπει να έχει πολύ πιο ευρείς όρους εντολής που να καλύπτουν πρωταρχικά τον στρατιωτικό τομέα, δηλαδή την διατήρηση της ειρήνης και πρόληψη συγκρούσεων καθώς και την επιτήρηση και έλεγχο της διάλυσης της Εθνικής Φρουράς και των λεγόμενων ΤΚ δυνάμεων ασφαλείας και την πλήρη αποχώρηση του Ελληνικού αποσπάσματος και των τουρκικών κατοχικών στρατευμάτων με βάση τα χρονοδιαγράμματα που θα συμφωνηθούν. Θα πρέπει επίσης οι όροι εντολής να καλύπτουν και ένα ευρύ φάσμα λειτουργιών που θα έχουν σχέση με την οικοδόμηση της ειρήνης σε μια πολυεθνική ομόσπονδη Κύπρο, την διασφάλιση της υλοποίησης των μεγάλων και πολύπλοκων προγραμμάτων επανεγκατάστασης εκτοπισμένων, αποκατάστασης περιουσιών και της εξεύρεσης εναλλακτικών κατοικιών στους παρόντες χρήστες, της οικονομικής ανάπτυξης της ΤΚ περιοχής κ.λπ. Μια τέτοια Ειρηνευτική Δύναμη θα πρέπει πιστεύω να αναπτυχθεί, όπως ήδη προαναφέραμε, υπό την αιγίδα των Ηνωμένων Εθνών κάτω από το Κεφάλαιο VII του Χάρτη, αλλά και με τη συμμετοχή αποσπασμάτων από την ΕΕ και τον ΟΑΣΕ. Ένας συνδυασμός μιας ισχυρής τόσο στρατιωτικής όσο και πολιτικής παρουσίας αποσπασμάτων από τους τρεις αυτούς οργανισμούς, που όμως δεν πρέπει να περιλαμβάνουν αποσπάσματα από καμία των τριών εγγυητριών δυνάμεων του 1960, είναι πιστεύω απαραίτητη για όσο χρόνο κρίνεται αναγκαία η παρουσία τους τόσο από τη διεθνή κοινότητα όσο και από τους ίδιους τους Κυπρίους.
4. Τέλος ας δούμε το θέμα της ασφάλειας από την άποψη της προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της συνταγματικής τάξης στην επανενωμένη Κύπρο, ένα θέμα που είναι πιστεύω ζωτικής σημασίας τόσο για τους ΕΚ όσο και για τους ΤΚ.
Εδώ θα πρέπει να υπενθυμίσουμε ότι με την Συνθήκη του Άμστερνταμ έχουν εγκαθιδρυθεί μηχανισμοί για τη διασφάλιση ότι τα κράτη μέλη θα σέβονται και θα εφαρμόζουν στην επικράτεια τους τα βασικά ανθρώπινα δικαιώματα και τις δημοκρατικές αρχές. Το Άρθρο 6 διακηρύσσει ότι η Ένωση βασίζεται στις αρχές της “ελευθερίας, της δημοκρατίας, του σεβασμού των δικαιωμάτων του ανθρώπου και των θεμελιωδών ελευθεριών και του κράτους δικαίου”, αρχές οι οποίες είναι κοινές στα κράτη μέλη. Ακολούθως το Άρθρο 7 επαπειλεί με αναστολή των δικαιωμάτων, συμπεριλαμβανομένου του δικαιώματος ψήφου, εκείνου του κράτους μέλους που θα διαπιστωθεί ότι παραβιάζει σοβαρά και με διάρκεια τις αρχές του άρθρου 6. Με αυτό τον τρόπο οι πρόνοιες αυτές των συνθηκών μπορούν να λειτουργήσουν ως μια μη στρατιωτικής φύσεως ασπίδα και εγγύηση για τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και θεμελιωδών ελευθεριών σε όλο το έδαφος της επανενωμένης Κύπρου. Αυτό θα μπορούσε να δράσει καταλυτικά τόσο για τους ΕΚ που επιθυμούν την εγγύηση του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων τους και των ελευθεριών που προβλέπονται από τις Συνθήκες της ΕΕ σε όλο το έδαφος του κράτους, αλλά και για τους ΤΚ οι οποίοι όπως φαίνεται από δημοσκοπήσεις που έχουν διεξαχθεί, διατηρούν ακόμα ανησυχίες για επανάληψη των δικοινοτικών συγκρούσεων της δεκαετίας του 60. Βέβαια θα πρέπει να λεχθεί ότι μετά το άνοιγμα των οδοφραγμάτων δεν έχει παρατηρηθεί ούτε ένα επεισόδιο σύγκρουσης μεταξύ των δύο κοινοτήτων. Εξάλλου, το ότι στα πλαίσια της λύσης η Κύπρος θα αποστρατικοποιηθεί και θα εγκατασταθεί στο νησί μια ισχυρή ειρηνευτική δύναμη με ενισχυμένους όρους εντολής θα πρέπει να αμβλύνει τις ανησυχίες των ΤΚ. Όμως, χωρίς αμφιβολία το καλύτερο εχέγγυο ασφάλειας και για τις δύο κοινότητες παραμένει η ίδια η επανένωση της Κύπρου και του λαού της στα πλαίσια μιας λειτουργικής ομοσπονδίας με αποτελεσματική θωράκιση τις ίδιες τις αρχές στις οποίες εδράζεται η Ευρωπαϊκή Ένωση.
---------------------------------------------------------------
Subscribe to:
Post Comments (Atom)
No comments:
Post a Comment